De energiemarkt staat op zijn kop. Nieuwe, innovatieve spelers veranderen het spel steeds sneller terwijl traditionele producenten zoeken naar nieuwe businessmodellen. Wat wordt de rol van de grote jongens als Nuon en Essent? Worden ze de komende jaren verder ontmanteld? Of kunnen ze het tij keren? Hoe ziet de markt er over pak hem beet tien jaar uit?
Tekst: Sjors Rodenburg
Daarover ging het elfde FD Energiedebat op dinsdag 9 september in technologiemuseum Nemo. Terwijl nieuwsgierige kinderen spelenderwijs kennismaakten met licht, geluid en energie, wisselden in een zaal even verderop zo’n 200 mensen van gedachten over de businessmodellen van de toekomst. Wat zijn die?
Dichterbij gebruikers
Volgens Andy van den Dobbelsteen, hoogleraar Climate Design & Sustainability aan de TU Delft, is er straks vooral geld te verdienen met maatwerkproducten en -diensten. ‘Businessmodellen staan in de toekomst veel dichter bij de gebruikers: de bewoners en vastgoedeigenaren’, stelde hij. ‘Ze willen gefaciliteerd worden. Dat snappen kleine partijen een stuk beter, de grote spelers hebben daar nauwelijks zicht op.’
Maarten van der Kloot Meijburg, partner van onderzoeksbureau eRisk Group, onderschrijft de mening van de hoogleraar voor een deel, maar voegde er aan toe dat het zo’n vaart niet zal lopen. ‘We zien inderdaad dat de grote centrales steeds minder uren maken en dus onrendabel worden. Daarvoor in de plaats komen een hoop zon en wind, maar de grote centrales blijven nog wel even nodig. Zeker tot 2050.’
Slim algoritmetje
Hier kan Aris Blankenspoor, projectdirecteur van de nieuwe kolencentrale van EON op de Maasvlakte, zich alleen maar bij aansluiten. Hoewel de wereld sinds 2006, toen de bouw startte, volledig veranderd is, zou het Duitse energiebedrijf vandaag de dag precies dezelfde keuze maken, vertelde Blankenspoor. ‘Er is betrouwbaarheid nodig in de energievoorziening. Daarvoor kan een moderne kolengestookte centrale aan bijdragen.’
Van der Kloot Meijburg, die bekende de toekomst in zijn vorige baan als directeur strategie bij Nuon destijds volledig verkeerd te hebben ingeschat, ziet meer heil in energiebesparing en het beter afstemmen van vraag en aanbod. Daarbij doelt hij vooral in slimme software in en om het huis. ‘Straks zit er een slim afgoritmetje in je huis dat continu voor jou optimaliseert’, voorspelde de onderzoeker. ‘Je wasmachine gaat dan alleen draaien als de zon schijnt of als het waait.’
Domotica en apps
Ook Stephan Follender van adviesbureau Cefin gelooft heilig in de rol van domotica en apps om ons energieverbruik terug te dringen. Hij pleit voor een op aanbod gestuurd systeem waarbij je telefoon je vertellen wanneer je het beste kunt wassen. ‘Op dit moment wordt de consument niet geprikkeld om als de zon schijnt of de wint waait extra stroom af te nemen om te wassen’, zei hij . ‘En juist niet als er geen wind of zon is. Doe je dat wel, dan betaal je meer. De consument gaat er pas op in als ie daadwerkelijk geld verdient.’
Misschien is die rol wel weggelegd voor een volgende versie van Greeniant. Met deze gratis app kunnen gebruikers vooralsnog aan de hand van data van de slimme meter precies zien hoeveel elektriciteit individuele apparaten gebruiken. Vervolgens worden ze gewezen op besparingsmogelijkheden. ‘Hierdoor is de consument daadwerkelijk in staat om energie te besparen’, legde oprichter Geert Jan Dirven uit. Uiteindelijk hoopt hij geld te verdienen door op basis van zijn data advies te geven.
Volledig energieonafhankelijk
Wie nu al een omzet van € 15 mln maakt, is Arash Aazami, oprichter van energiebedrijf BAS. Zijn doel is om heel Nederland volledig energieonafhankelijk te maken, te beginnen bij zijn klanten. ‘Bij ons betaal je ieder maand een vast bedrag’, vertelde hij. ‘Daarvan gaat steeds minder op aan andermans energie en steeds meer geïnvesteerd in eigen energievoorziening.’ Dat kunnen zonnepalen op je eigen dak zijn, maar ook certificaten in een windpark, zo lang er maar in de eigen behoefte wordt voorzien.
Ondanks de initiatieven van nieuwe spelers blijven het de mastodonten die voor grootschalige innovatie zorgen, denkt de projectmanager van EON. ‘We gaan de doelstellingen voor CO2 en duurzame energie niet halen als iedereen zijn energie lokaal gaat opwekken’, zei Blankenspoor. ‘Als je zoveel groen wilt doen als in Nederland, zal je toch een paar grote windparken op zee moeten bouwen. En wie gaat die bouwen?’ Het bleek een retorische vraag.
Sociale revolutie
Ondanks alle prachtige initiatieven op het gebied van energie en duurzaamheid, laten ondernemers en bedrijven vooral leiden door de prijs, oordeelde Frits de Groot, teammanager Milieu en Energier bij werkgeversorganisatie VNO/NCW. ‘Laten we wel wezen’, zei hij. ‘99 van de 100 ondernemers willen gewoon zakendoen met een betrouwbare partij voor een aantrekkelijke prijs. Voor de rest zal het ze een zorg zijn.’
Maar volgens sommigen kan de transitie niet snel genoeg gaan. Daarom besloot Frans Stokman, hoogleraar sociologie en voorzitter van energiecorporatie Grunneger Power, met geliujkgestemden in de gemeenten Groningen en Haren het heft in eigen handen te nemen en zelf in hun energievoorziening te voorzien. ‘Elk huis energieneutraal maken is niet mogelijk, maar hele communities wel’, vertelde de socioloog. ‘Het is niet alleen een technische revolutie, maar ook een sociale revolutie. Nu communiceren we veel meer. Het is gezellig.’
